دیات به 2 گروه مقدر و غیر مقدر تقسیم می گردند. دیه مقدر به دیه ای می گویند که مقدار و نوع آن در اصول فقهی مشخص گردیده باشد و قانونگذار حق تغییر نوع یا مقدار آن را نخواهد داشت، اما دیه غیر مقدر در فقه مشخص نگردیده است، بنابراین قانونگذار بر طبق نوع و کیفیت جنایت و نیز با توجه به نظر کارشناس، مقدار آن را تعیین می نماید که می توان به یکی از مهم ترین آن به نام دیه جراحات اشاره نمود.
دیه جراحات در قانون با توجه به عضو آسیب دیده و نیز کیفیت جراحت متفاوت است، بنابراین قانونگذار این جراحات را به چند گروه حارصه، دامیه، متلاحمه، سمحاق، موضحه و.. تقسیم کرده است.
بر اساس تعریف قانون مجازات اسلامی، موضحه یکی جراحت های شدیدی می باشد که با نفوذ در گوشت و اندام ها باعث آشکار شدن استخوان می گردد ولی آسیبی به استخوان نمی رسد.
اقسام دیه موضحه
جراحت موضحه با توجه به اینکه جنایت انجام شده باعث ایجاد جراحت بر چه عضوی از بدن گردد میزان متفاوتی دارد. در واقع میت وان گفت که قانونگذار از نظر اهمیت هر عضو و یا کارایی آن مقدار دیه متفاوتی را در نظر گرفته است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
دیه موضحه سر و صورت
بر طبق ماده ی 709 قانون مجازات اسلامی، اگر جنایتی باعث جراحت در ناحیه سر و صورت گردد، که موجب نفوذ در گوشت و نمایان شدن استخوان شود، دیه موضحه تعیین شده پنج در صد از دیه کامل است که معادل سی میلیون تومان می باشد و به مجنی علیه تعلق خواهد گرفت.
چنانچه جنایت بر گونه داخل دهان را نمایان نکند، مقدار دیه یک بیستم دیه کامل خواهد بود و اگر جراحت باعث آشکار شدن داخل دهان و محتویات آن شود، مقدار دیه یک پنجم دیه کامل است.
و نیز اگر بعد از بهبودی، اثرات جراحت موضحه همچنان باقی بماند، علاوه بر دیه موضحه یک هشتادم دیه کامل هم به مجنی علیه تعلق خواهد گرفت و در صورتی که جنایت، شکافی درصورت به وجود آورد دیه آن هشت صدم دیه کامل خواهد بود.
نکته ی قابل توجه این است که هرگاه در جنایتی لاله گوش به گونه ای قطع گردد که استخوان زیر آن ظاهر شود، علاوه بر دیه لاله گوش، دیه موضحه هم بایستی پرداخت شود.
دیه موضحه بدن
چنانچه جنایتی باعث جراحت در ناحیه ای غیر از سر و صورت شود، اگر عضو مذکور دارای دیه مشخصی باشد، مقدار دیه جراحت موضحه بر طبق آن تعیین می گردد ولی اگر عضو دیه معینی نداشته باشد، دیه موضحه مطابق ارش آن محاسبه می گردد.
لازم به ذکر می باشد که دیه ی 2 دست برابر با یک دیه کامل است، پس جراحت موضحه یک دست برابر است با دو و نیم در صد که معادل پانزده میلیون تومان است. این مقدار برای هر «پا» نیز صادق می باشد.
دیه موضحه بند انگشت
بر اساس قانون، دیه هر انگشت یک دهم دیه کامل می باشد و دیه هر بند انگشت به غیر از شست معادل پنج، سه هزارم و دیه شست معادل پنج، دو هزارم است.
عوامل افزایش مقدار دیه موضحه

• چنانچه جراحت موضحه علاوه بر نفوذ در گوشت موجب صدمه به استخوان گردد.
• چنانچه در جنایتی با یک ضربه جراحت موضحه ایجاد شود و در ضربه بعد همان جراحت به هاشمه یا منقله تبدیل گردد.
• اگر بعد از بهبودی جراحت موضحه، اثر آن بر پوست صورت باقی بماند.